900 jaar geschiedenis aan den dijk

- 900 jaar geschiedenis aan den dijk
- Ruzie om land
- Strijd tegen water
- De polder wordt verkaveld
- 1400 tot 1500: Papendrecht overleeft

- De Heren van Papendrecht

- Huis te Papendrecht
- Van Dijkbodes en Aannemers / Wielen en Walen
- Scheepsbouw / Buiten de Dijk

 

900 jaar geschiedenis aan den dijk

Lokale archeoloog Cees van der Esch en historica Riek Blokland-Visser kunnen vertellen dat Papendrecht vermoedelijk al gedurende de eerste duizend jaar van onze jaartelling bewoond was. En misschien noemden de inwoners van het toenmalige dorp het zelfs al zo. Toch was er een brief van een bisschop voor nodig om dat ambtelijk aan te tonen. Dus ook daarin is weinig veranderd.

En zo begon onze plaatselijke ‘jaartelling’ in 1105 met beroemde  schrijven aan Hugo de Papendrecht. Maar de geschiedkundige hebben natuurlijk gelijk en kunnen ook bewijzen dat ons dorp toen al geen verlaten bult veen was. Hoe begon het dan. Met zoals meestal de behoefte van mensen om te voorzien in hun basis behoeften. Wonen, eten, werken. En om te wonen is het wel prettig als je droge voeten hebt. Dus zullen er hutten en huizen gebouwd zijn. En om te eten is er voedsel nodig dat verbouwd moet worden of dat in een wei loopt. Met als gevolg het bewerken van land. En daar kwam men ook toen al onze eeuwige vijand tegen. Het water.

Opgravingen en zelfs ook oude tekeningen laten zien dat rond 1100 al een begin gemaakt was met het graven van sloten. Die sloten moesten het water afvoeren zodat de vrijgekomen stukken grond voor landbouw, veeteelt en wonen gebruikt konden worden. Voor velen zal het nieuw zijn, maar delen van die structuur zijn ook nu nog zichtbaar.

Wel eens van de Achterdijk gehoord? Die ligt er nog, al duizend jaar. Loopt vanaf ‘ergens’ ten noorden van de Wilgendonk strak in de richting van H.I.Ambacht. En dat is niet toevallig. In Ambacht stond in die tijd al een ‘toren’, de zogenaamde Stenen Kamer. Dat vonden de Papendrechters wel handig en zo gebruikten ze die toren als ijkpunt voor hun dijkje. Later werden de sloten in polder Nieuwland weer parallel aan die dijk gegraven, zo bleek uit opgravingen. En haaks op dat dijkje loopt nog steeds een van de oudste wegen uit de Alblasserwaard, de Matenase Scheidkade.

Grote kerk
De Grote Kerk

Langzamerhand begint de mens het gebied vorm te geven. De Veerweg ontstaat en blijft tot op heden de belangrijkste uitvalsweg naar de polder. Een functie die nog versterkt werd door het verkeer dat van de overzijde van de rivier kwam. Het sloten graven had echter ook een nadeel. Weliswaar werd het water keurig afgevoerd, maar dat betekende tegelijkertijd dat ook de grond droger werd. Nu is het zo, dat als een droge spons weer nat gemaakt wordt, die spons zijn eerdere vorm weer aan neemt. En dat doet veengrond niet. Dus de grond die droger en droger werd begon ‘in te klinken’, als het ware te krimpen. Met als gevolg dat het grond niveau begon te zakken.

En daar was toen de rivier. Het water in die rivier kromp niet. De mens werd dus ook toen al geconfronteerd met zijn ingrepen in de natuur. Het lagere grond niveau dwong de bewoners rond het jaar duizend te beginnen met het aanleggen van beschermende dijken. Een andere oplossing waren woonheuvels zoals die gevonden zijn in polder Nieuwland. Archeologen en geschiedkundigen krijgen acuut rode oren bij het zien van die locaties.

De restanten van oude woongebieden vertellen de geschiedenis van een vergane tijd. Zo is gebleken dat de naam Matena nog van Friese oorsprong is. Dat is weer het gevolg van het feit dat volgens de deskundigen de Friezen rond het jaar 850 zo ongeveer de eerste ‘immigranten’ in Papendrecht waren. Op verzoek van Graaf Dirk de Derde gingen nog meer Friezen kort na het begin van de tweede eeuw (1018) naar deze streek. Zij begonnen met die eerste ontginningen, groeven sloten en legden kaden aan. Als rechtgeaarde boerenzoons zetten ze ook boerderijen op die in hoofdzaak bestonden uit rietgedekte huizen. En dus stonden boeren aan de wieg van Papendrecht. Zo te zien geen slecht fundament geweest.

 Tekst: Chris Wijmans Volgende
 
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.