Terugblik op de watersnood van 1953 in Papendrecht

02 februari 2023 • 12:56 door de redactie
Terugblik op de watersnood van 1953 in Papendrecht

PAPENDRECHT - Op dinsdag 1 februari werd een officiële herdenking van de watersnoodramp van 1953 gehouden in het gemeentehuis van Papendrecht. Burgemeester Jetten heeft gesproken met een overzicht van gebeurtenissen rondom doorbraak en herstel van de dijk.

Als voorzitter van stichting Dorpsbehoud Papendrecht, gaf Margré van Wijngaarden de onderstaande toespraak:

"Vandaag is het weer 1 februari en herdenken we dat ook op deze plek, die 70 jaar geleden onder water stond. Dorpsbehoud heeft sinds 1984 regelmatig aandacht besteed aan de Watersnood, onder andere met tentoonstellingen en in de rubriek Ken uw Dorp in het Papendrechts Nieuwsblad.
Met foto’s en verhalen over de hulpdiensten, zoals de Vrijwillige Brandweer, reservepolitie en militairen, uit hun eigen mond opgetekend. Maar ook over de inwoners, waaronder de boeren, het herstel van de dijk, ’t Watermesien en herinneringen, zelf geschreven door inwoners.

Voor degenen die het als kind meemaakten, was het soms spannend, midden in de nacht uit bed te worden gehaald, om met het gezin in een legerauto naar een veiligere plek te worden gebracht, soms zelfs buiten Papendrecht. Anderen werden opgehaald in een bootje. De eerste opvangplekken waren bij Aviolanda, het Badhuis en Schram. Een aantal daarvan logeerde daarna bij familie die op de dijk woonde. In de niet grote huizen was dat wel proppen.
Voor de schoolkinderen betekende het een onverwachte zesweekse vakantie van school. De drie binnendijkse scholen stonden onder water en de enige buitendijkse school op ’t Oostend was verbouwd tot koeienstal. Toen het ook nog ging vriezen en de hele polder een grote ijsbaan werd, verhoogde dat de pret alleen maar.

De volwassenen hadden vooral zorgen. Zo was er een mevrouw uit de Weteringsingel, die na de oproep om het huis te verlaten en het advies om wat spullen mee te nemen, in de paniek alleen een schaar en een wekker in een tas had gedaan. Anderen zagen met lede ogen aan hoe hun zorgvuldig onderhouden meubels in het water dreven.
In veel huizen kwam het water tot halverwege de ramen en werd de toevlucht naar de zolder genomen. In veel verhalen kwam terug, dat de vleespan, brood en het ‘petereuliestel’ mee naar boven werden genomen.
In de weken die volgden hielpen veel inwoners mee met het vullen van zandzakken, op ’t Zand en bij de Combinatie, de fabriek van Adriaan Verdoorn aan de westkant van ’t Gat. Ze werkten letterlijk hun handen kapot. Ook werd hulp geboden bij het dichten van ’t Gat, waar behalve de inwoners ook militairen, transportbedrijven uit Papendrecht en omgeving en aannemer Gerrit Dekker aan meewerkten. In vijf dagen tijd werd deze klus geklaard.
Na zes weken konden de bewoners van de polder weer terug naar huis en begon het ruimen, schoonmaken, schade herstellen.
De balans kon worden opgemaakt: Een huis vlakbij ’t Gat, dat moest worden gesloopt omdat het te zeer beschadigd was, verdronken vee en huisdieren, en veel materiële schade.
Dat viel echter allemaal in het niet bij het grootste verlies: de twee slachtoffers.

We hebben in de media kunnen zien, dat voor degenen, die een of meerdere familieleden verloren, het vele jaren te pijnlijk was om erover te praten. Er was geen slachtofferhulp. Wegstoppen, kaken op mekaar en doorgaan.
Dat gold ook voor de families Kraal en Veth, die beide door de ramp het kostbaarste werd afgenomen: een dierbare. Nooit hadden zij met de media willen praten.
Het was dus met enige schroom, dat ik in 2003 deze families benaderde met het verzoek of ze met mij wilden praten voor een artikel in Ken uw Dorp ter gelegenheid van de 50-jarige herdenking van de watersnood van 1953. Zij stemden toe en zo hoorde ik hun verhalen aan, terwijl zij er – na vijftig jaar – zichtbaar nóg moeite mee hadden.

- Boer Hannes Kraal in het Westeind was in de vroege ochtend van die 1e februari nog aan het melken met zijn neef Aart, toen het water al onder de schuurdeur door kwam. Geprobeerd werd het vee naar boven te krijgen, maar de koeien raakten in paniek en waren niet meer aan te sturen. Zoon Teus en neef Aart werden meegesleurd in een boomstruik, waar ze later uit werden gehaald. Vader Kraal had in een reiswiegje zijn dochtertje Greetje, maar de wieg werd uit zijn handen geslagen door het stromende water en de storm. Twee dagen later werd het kleine meisje, nog maar 1 jaar oud, gevonden door een buurman, waarmee de familie in diepe rouw werd gedompeld.

- Aart Willem Veth woonde met zijn gezin op ’t Zand, hij werkte bij ‘de kabel’ en was in de nacht van 31 januari aan het werk, toen de verhalen rondgingen dat het in Papendrecht spookte. Hij maakte die nacht zijn werk af, ging ’s morgens nog even helpen bij familie aan de Hoogendijk, maar toen wou hij toch echt naar huis. Dat kon niet meer, want de dijk was toen al doorgebroken. De drang om bij vrouw en kinderen te zijn was te groot. Hij zag een roeibootje en besloot de oversteek te wagen. Het bootje voer ergens op, kantelde en Wim kwam in het sterk stromende water terecht. De familie moest het slechte nieuws worden gebracht: Wim, 46 jaar, was verdronken, maar nog niet gevonden. Voor de familie Veth begon toen het wachten. Zoon Cor had op 11 maart ’s middags vrij genomen om zijn vader te gaan zoeken en hij vond hem, bijna zes weken later. Daarmee kwam een eind aan de onzekerheid, maar het verdriet ging nooit meer over. Hij liet een vrouw van 42 jaar en zeven kinderen achter.

De eerste landelijke herdenking van ’53 vond plaats in 1993, hoewel Papendrecht er al in 1983 aandacht aan besteedde.
In 2003 werd de Nationale herdenking gehouden in Oude Tonge, in aanwezigheid van Koningin Beatrix, met muziek, zang, toespraken en meer dan levensgrote foto’s van De Ramp. Het indrukwekkendst was het verhaal van een mevrouw, die vertelde over “wat ons overkwam”. Op (ogenschijnlijk) nuchtere wijze vertelde zij wat zich afspeelde in die bange uren, toen zij en anderen op het dak van een loods zaten te wachten op redding. Daarna was er een regioherdenking in de kerk van Wijngaarden. En in de hele maand februari mede door ons samengestelde fototentoonstellingen in het gemeentehuis en de Bibliotheek.

Ook dit jaar besteedt Dorpsbehoud aandacht aan de ramp met een tentoonstelling in Museum Dorpsbehoud. Er staat een schilderij in de hal en er is een presentatie op de schermen te zien, dit alles afkomstig van Dorpsbehoud. In de bibliotheek zijn een grote overzichtskaart en veel boeken over de zwarte periode in onze geschiedenis.
De naam van onze tentoonstelling is Watersnood 1953, het herdenken waard.
Hiermee willen wij ons steentje bijdragen aan de bewustwording van mensen, jong en oud.
Wij zijn niet bang voor water, we hebben er ontzag voor.
Om die reden zullen wij constructief meedenken over de nieuwe plannen, die ons ook in de verre toekomst moeten beschermen tegen overstromingen, mét bovenaan: veiligheid en als tweede behoud van zoveel mogelijk van onze dijkbebouwing.

Ik herhaal ook nu de al vaak gedane oproep om af te stappen van het plan om de sirenes buiten werking te stellen, omdat men denkt alles met social media wel te kunnen regelen, wat onzes inziens een hele grote denkfout is. Ik roep alle bestuurders op, zich hiertegen te verzetten.

De afgelopen weken is er veel aandacht geweest voor De Ramp. Verschrikkelijke beelden en cijfers, van aantallen slachtoffers, verdronken vee, weggevaagde huizen. In veel media zijn oordelen uitgesproken over gebeurtenissen en handelingen. Dat doet geen recht aan mensen, in een situatie die ze nog nooit hadden meegemaakt en zeker niet door mensen, die er niet bij waren. De persoonlijke verhalen van overlevenden en nabestaanden maakten diepe indruk op iedereen, die ernaar heeft gekeken. Twee uitspraken raakten mij: ‘het is een film in m’n hoofd, die zelf bepaalt wanneer die begint’ en ‘’t is nog nie veurbie’

En omdat het voor veel overlevenden en nabestaanden misschien wel nooit voorbij zal gaan, denken wij vandaag – naast onze Papendrechtse slachtoffers en nabestaanden – ook aan alle overlevenden en nabestaanden in de zwaarst getroffen gebieden.

Laten we hopen, dat er nooit meer een Watersnoodramp 1953 komt.

STICHTING DORPSBEHOUD PAPENDRECHT
Namens het bestuur
H.M. (Margré) van Wijngaarden, voorzitter.

Gerelateerde wijken:
Gerelateerde straten:
Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.